ریز پهنه آسیب پذیری شهرها در مقابل خطر سیلاب (نمونه موردی :شهر تبریز)

مقدمه: وقوع سیلاب و طغیان رودخانه یکی از فراوان‌ترین و مهم‌ترین مخاطرات محیطی است که می‌تواند به خسارت شدیدی از قبیل مرگ‌ومیر منجر شود و آثار اقتصادی و اجتماعی طولانی مدتی را بر جای گذارد و حتی ممکن است باعث تخریب املاک، ایجاد اخلال در نظام ارتباطی و شستن زمین‌های کشاورزی شود. قرار گرفتن  شهر تبریز در حوزۀ آبریز دریاچۀ ارومیه، موقعیت دشتی آن و عبور دو رودخانۀ اصلی آجی و قوری‌چای از بافت شهر باعث شد که بارها سیلاب‌های ویرانگر در آن رخ دهد و ویرانی‌های زیادی بر جای بماند. روش: این تحقیق با رویکردی توصیفی-تحلیلی درصدد توصیف شرایط جغرافیایی شهر تبریز و تحلیل نحوۀ رفتار آن در مقابل سیلاب‌های شهری است. برای ارزش‌گذاری معیار‌های تحقیق از مدل تاپسیس‌- فازی و نرم‌افزار ARCGIS10.5 استفاده شده است. یافته‌ها: پس از بررسی ادبیات تحقیق و مطالعات انجام شده در این زمینه، 5 معیار به عنوان معیار‌‌های اصلی تحقیق انتخاب شد. سپس با استفاده از مدل تاپسیس- فازی فاصله از ایده‌آل‌‌های مثبت و منفی برای معیار‌ها تعیین و در نهایت طبقه‌بندی مکانی معیار‌ها با استخراج نقشه هریک از معیار‌ها انجام شد. نتیجه‌گیری: بر اساس نقشۀ نهایی که نشان‌دهندۀ پهنه‌های آسیب‌پذیر شهر تبریز در مقابل خطر سیلاب است، 6 درصد محدودۀ شهر در پهنۀ خطر بسیار بالاست که این مساحت، جمعیتی بالغ بر 91277 نفر را در خود جای داده است. با احتساب محدوده‌های خطر بسیار بالا تا متوسط می‌توان گفت 33 درصد از محدودۀ شهر یعنی 46 درصد از جمعیت شهر در معرض خطر سیلاب قرار دارند که این مطلب نشان می‌دهد نواحی با خطر بالای سیلاب مراکز تجمع جمعیتی و مناطق پرتراکم شهر هستند.